Кніга паэзіі. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2010. – 319 с. – (Залатое пяро). Цвёрдая вокладка.

ISBN 978-985-02-1113-2

Класічная формула паэзіі: адзінства трох паняццяў – думкі, вобраза, слова. Гэта для самога творцы, а для чытача ўсё наадварот – трыадзінства слова, вобраза, думкі. У паэзіі Віктара Гардзея надзвычай цеснае спалучэнне часу, месца і дзеяння, што дыктуецца абвостраным адчуваннем чужой і сваёй бяды, самоты, і як вынік нашай агульнай і непапраўнай віны: "I ёсць яна, Вялікая Журба, калі пастрояць грэшных у калоны; і прахрыпіць апошняя труба, і выбегуць, як сцішыцца мальба, заместа коней вараныя клоны".

ЗМЕСТ

Зямное і вечнае. Марціновіч Алесь

Невад, поўны сінявы

Электрычныя слупы
Бярозкі
Баравікі
Імшэчак
Дрыгавічы
Назовы Малога Сяла
Першапутак
Зімовы эцюд
Камертон
Веснавыя ручнікі
Вяснушкі
Згубленыя вершы
Русалкі
Месяц зарападу
Халодны агонь
Па сена
"Шчасце мераю горкаю чашай..."
"Не выйсці з дому – гэтак люта..."
Суніцы
"I вось прарастаюць зярняты..."
"Здабыты хлеб у працы плённай..."
"Хаця было румянцу мала..."
"Гляджу ў чужыя вочы смела..."
"Зазвінелі з раніцы, як бомы..."
"Няхай вам не стане за моду..."
Дзічка
"Аслеплі вочы ад чакання..."
"Пераможца і непераможны..."
"Не гадай: ці трэба хлеб ды воля?.."
"Усё не так, як думалася мне..."
"Ну, сябры, бывайце – я паехаў!.."
Пацалунак
Прага вышыні
"Месяц жаўтацелы, быццам лотаць..."
"П'е запоем ранак барадаты..."
"Белая завея на паўнеба..."
"Светлякіў акенцах роднай вёскі..."
Жартоўны верш
Дом
"I вырастаюць шпілі княжа-града..."
"Сонца гарыць на заходзе..."
Зязюля
"Дары свае родзяць пароўну..."
Асеннія лісты
Сустрэча з сынам
"Зоркі высыплюць – неба свіціцца..."
"То з сярпом, то з кашом, то з анучкай..."
Вырай
Пасля завеі
Каштан
"Шышак трэба нарваць мне мяшок..."
"Разбудзіў тапор у лесе рэха..."
"Дзядок ідзе прапыленай дарогай..."
Кураслеп
Курганы
Памылкі
Зіма 1974
"Ведаў я, што недзе ты не спіш..."
Глухія дубы
Аптэка бабулі Мар'яны
Дзялянка
Ручай
"Пакуты чыніць, пэўна, чорт лазаты..."
Шыпшына
Балада пра тытунь
"Сціхла ночка-паграмушка..."
Проза жыцця
Балота

Смутак заўтрашняга жыта

"Снег пачарнеў..."
"Не мялей, жыцця майго выток!.."
22 чэрвеня
На першай вярсце
"Любі зямлю – хай людзі пазайздросцяць..."
Птушыныя пісьмы
Беларускі лён
"Прадбачыў ты, мой чалавечны продак..."
"О, вясна! Зялёнае шаленства..."
"Зорка яркая ў Сусвеце?.."
Каса
"Лівень быў, але траве не золка..."
"Вунь зноў зіхатліваю знічкай..."
Навіна
Зорка
"Жыта красавала..."
Нізкі і высокі ціск
"Вяршыні дрэў..."
Мясцовыя паэты
Да пытання аб шчасці
Кірмаш
Апалонік
Край з дарожкай палявой
"Іней долу хіліць голле..."
"Сярод узгоркаў, па раўнінах..."
"Жыццё свой воблік паўтарае..."
"Мая зямля – мая калыска..."
"Крык гракоў за снегавой заслонай..."
"Пасвятлее ў ваколіцах шэрых..."
"Жаўрукамі далеч палявая..."
"Для кожнага дня ёсць няслава і скруха..."
"Гарыць маіх трывог бяроста..."
"Над засеўкам і над лугам..."
"Дзён маленства белы бусел..."
"Малады і бадзёры..."
"Зараніца гасла..."
"Голасу душы не супярэч..."
"Надыдзе сталасць непрыкметна..."
"Бліснуць косы ў pace..."
"Бярозам і сёлам..."
"I бор заснуў, і гнуткім веццем..."
"Штосьці хмарыцца далеч панура..."
"Дзіўнаю мелодыяй сагрэты..."
"Лятаеш, жаўранак, высока..."
"Дарагое, роднае, жывое..."
"Сівы задумаўся ляшчыннік..."
"Ранак бег ціхмяны..."
"Маладосці дрэва пастарэла..."
"На брады, на паплавы..."
"3 хвілінаю кожнай марудней..."
"Белыя бярозкі пералезлі..."
"Рэха слоў гарачых з гаю..."
Серп
"А птушкі ў палёце..."
"Праз пожні, прапахлыя дымам..."
"Над лугам, над гладдзю азёрнай..."
"I пайшлі, і няма больш нікога..."
"Возьмем сонца, возьмем у далоні..."
"Жураўлі – трывогі трубадуры..."
"На вакзалах далёкіх..."
"Часу шоргае гэблік..."
"Спакойным крокам селяніна..."
"Белы вецер, белы снег..."
"Дарогі замяло..."
"Трывожна, маркотна і душна..."
"Была ж яна, была, была..."
"Мацнее подых блізкіх снегавеяў..."
"Адлігай, ветрам ледзяным..."
"Бору плыве каравела..."
"Трэба помніць, што прыйдуць нашчадкі..."
"Сёння мне і добра, і сугрэўна..."
"Вецярок павее душны..."
"Зямля яшчэ не ўся згалела..."
"3 туману і далечы, з бору і гаю..."
"I налева, і направа..."
"Вясеннія воды збудзілі прыроду..."
"У свежасці зямлі вясенняй..."
"I звіняць, і гамоняць наўкола..."
Поўдзень года
"На полі, дзе пшаніца залатая..."
"Вунь у жыце плача перапёлка..."
"Лясоў разліў не ўступіць нават мору..."
"Да рачулак едуць на вазах рыпучых..."
"Я ўвесь даверыўся зямлі..."
"I даўно ўсе горычы забыты..."
"Я зноў пра бэз, я зноў пра пчолку..."
"Бачыцца жахлівая карціна..."
"Высока сонейка ў зеніце..."
"Вечнага нічога не бывае..."
"Здаецца, гэта ўжо было са мною..."
"Летняга вечара водсвет чырвоны..."
"У нізіне, на палях квітучых..."
"Яшчэ адно лета спакойна і ціха..."
Кветкі роднай зямлі
"Барвовыя хустачкі верасень вытча..."
"Сваю палоску чыста выжні..."
"Зялёны гай, і цень вярбы самотнай..."
"Кідай вясковыя прывычкі..."
Пушча
"Можа, госць я зусім выпадковы..."
"Гэта чый разгароджаны сад..."
"Густа падымецца рунь маладая..."
"На маім гадзінніку жыццёвым..."
"Мінут высокім частаколам..."
"У нашым садзе птаства адспявала..."
"Зіма ў лясах развесіла мярэжы..."
"Спатыкнуўся, відаць..."
"Сярод раўнін, сярод пагоркаў..."
"Пасля бур, што, здаецца, мінулі..."
"Напэўна, стаў бы на калені..."
Сасна

Межань

Снегапад
Зімоваю дарогай
Успамін з маленства
"Вось зноўку скончыцца зіма..."
"I пайду, і пагукаю..."
"На звон хрустальны ледзяшоў празрыстых..."
Пралескі
"Разумею: я патрэбен..."
"Займаецца дзень вясёлы..."
"Вабяць яблыні і слівы..."
"Зялёны мой, лісток на белым клёне..."
"Весялей, і лягчэй, і суцішней..."
"Даўно зарніцы на пачатку мая..."
"Між яблынь, дзе ў цішы начной..."
"Завядае бэзавая квецень..."
"Каб не пабег я рана-раным..."
"За снег, што цешыў белізной..."
"Святлее рунь, і весялеюць нівы..."
"Нудзіць дождж у акне..."
"Час мае ў pace..."
"Было – няпраўда і даўно..."
"Гэтак светла з промнямі ў аконцах..."
"Памяць ніколі, відаць, не забудзе..."
"Думаю. Сумую..."
"Чаму ж так? Гляджу вінавата..."
"Хто за мной і хто перада мною..."
На Паўночных могілках
"Хандра ці роспач гэтак тузане..."
"Наш век чалавечы, на дзве ён паловы..."
"Гай такі ж, як і быў, светлачубы..."
Жыву, як ёсць
"Дык вось які ты, дзень пакуты!.."
"Ці з ночы ў ноч, ці з праху ў прах..."
Сава
"Боль і горыч, як і быць павінна..."
"Царства ценяў безгалосых..."
"Сціхае лесу шум слабы..."
"Іх ценям, зусім невядомым..."
"Вунь Харона чаўны. I – бязмоўе..."
"Лес птушыны повен шалу..."
"Ластаўка, бывае, прасвіргоча..."
"Ныюць раны, штосьці мучаць раны..."
"У цішыні трывожнай і дрымотнай..."
"На полі сваім папяровым..."
"Не сказаць: жыццё слязой гняце..."
Разбітае карыта
"Час, што рушыць горы, не збярог..."
"Час цячэ павольна, бы смала..."
"Людскі падзелены спажытак..."
"3 тых мясцін, што сняцца ўсё радзей..."
"Міма ельніку старога..."
"Хоць валуны гадоў ляглі на плечы..."
Пярэварацень
"Акунуцца ў бурнай плыні..."
Славяне
Межань
Ігрок
"Начаваў пад кустом ды ў кювеце..."
Зязюля
"Тут, у соснах, ясна і высозна..."
"Хтосьці нішчымнай капусты пасёрбаў..."
"Д'ябла ноч! Лячу, нібы на хвалі..."
"Непадуладны словы..."
"Ці то дзень, ці то ноч – невядома..."
"Белы птах на ўзлёце – ці не лебедзь?.."
"Слата і гразь – налева ці направа..."
"Мой апостал, дух прарока..."
Шлях бяросты
Шляхі пакуты
Чорны Роджар
Матчына слова
"Ніхто цяпер табе не дапаможа..."
"Дарога, адзіная ў лёсе..."
"Світанак ціха настае..."
"У змрочнай жыцця кругаверці..."
"Прачнуся пусты раніцой..."
"Шугануць увечары зарніцы..."
Крутаяр
Крыжы
"Забуду гругана злавесны крык..."
"Аблокі – заложнікі вечнага руху..."
"Прысніўся дождж, і шум дажджу абвальны..."
"Там, за вёскай, дзе жнівеньскі морак..."
"Па абмежку з высненага поля..."
"Не вер ні д'яблу, ні сабе..."
"Сярод лазы, сярод імхоў..."
У ззянні месяца
"Угрызе і пакусае..."
"Пазнаю ландшафты і пейзажы..."
"Выйдзі за селішча, выйдзі на поле..."
"Журба мая, з душой незагрубелай..."
"Ля бярозкі счарнелай..."
Даўняя песня
"I лета, і сонца ў зеніце..."
Летнім надвячоркам
Храм
Жніўныя зарніцы
"Сон мне прысніўся жахлівы..."
"Помню, люблю і шаную..."
"Хачу дажджу! Гарачы дзень..."
"Каля акна свайго, расхваляваны..."
"Конь світання белагрывы..."
"I порсткі дождж, і гулкі гром..."
"Нешта даўняе шукаю..." 221 "Жаўрукі, жаўрукі..."
"Хай будзе хлеб!" – казаў мудрэц стары..."
Палявыя сцежкі
"Спякотнае лета..."
"3 алешніку чуецца звон ручая..."
"Хоць на міг, хоць у сне бесталковым..."
"Раптоўны дождж, і я наскрозь прамок..."
"Смуга вісіць і дым густы..."
"Хоць пакутай думкі ўсе прасяклі..."
"На здзіўленне чалавеку,.."
"Што ж, прысядзем, шчыра пагаворым..."
Лесе родны
Берасцяная грамата
Згадка аб урагане
"Цёпла бор сустрэў..."
"Маладосць па боскай волі..."
"3 тваіх лугоў за дымнай павалокай..."
Спроба азарэння
"Не чуваць багоў кахання..."
"Сышлі снягі, і сок цячэ..."
"Дзівакі, хто спявае рамансы..."
"Ты прыбегла, дзякуй Богу..."
"Між бярэзін белакорых..."
"I нялёгка, і няпроста..."
"Дд хмары ўцякалі – даўно ўсё ж было!.."
"Не кажу табе: "Пайшлі на фэст"..."
"Як шкада дзяўчынку тую..."
"Нізка попельныя хмары..."
"Рыцарамі клёны..."
"Шукаю дзверы, бо сюжэт..."
"Здань бяды адстане..."
"Будзь жа там, за летам спелым..."
"На яблычны Спас уздыхну я ў самоце..."
"Вечар, як вецер, празрысты і свежы..."
"Гэты поўдзень жыццёвае прозы..."
"На строме лета кветак болей жоўтых..."
"Час маёй журбы не за гарамі..."
Дарогаю продкаў
"Знікаюць выраі самотна..."
"Па багне лётаў басанож..."
"На ўзмежжы верасня і жніўня..."
"Не пілігрым – шукальнік ісцін божых..."
"Ужо мяцеліц белакрылых..."
Вераснёвае
"Не ўсміхайся, Бахус..."
"Спелага бору глухі і вячысты..."
"Не ў сляпой пакоры, а ў цярпенні..."
"Між узгоркаў даліны..."
"Ні стагоў, ні сцірт, ні коп..."
"Напэўна, я так і звякую..."
"Кружыцца даўжэй за папярэдні..."
"Пустата на прасёлку..."
"Азалела чырвань на каліне..."
"Люблю шляхі і бласлаўляю гэту..."
"Не трэба ў восені сырой..."
Разворванне бульбы
На апошняй мяжы
"Няма і дня, каб сэрца не. шчымела..."
Пустэльнік
"Восень зайграла на флейце ўсё роўна..."
"Дзень схіляецца паволі..."
"Няма і дыму, і няма агню..."
"Гады ўцякаюць ад мяне..."
"На скразняках яшчэ іскрыць крыху..."
"Слязяцца наперадзе дні..."
"I няма мне спакою..."
"Зацвітае падснежнікаў процьма..."
"Помняць людзі і такія зімы..."
Гілі 266
"Пагуляць ёсць дзе завеям..."
"Няхай там сягоння другія..."
"Не пакідаў я там нічога..."
"3 гіарусіны снежна-стылай..."
"Калісьці і я быў вясёлы..."
"У сумётах лазовая кудра..."

Праз гарызонт і парадоксы

Шукаю героя...
Чэрвеньскі сон
Успамін пра кросны
Рабінавая ноч
Калінавы мост
За даль – мярэжай
Чарнагор'е
"Сцяжынкі ўніз і – на груды..."
"Змрок чарнее на зайздрасць асмалку..."
"3 белага воблака выйдзеш ты ў белым..."
"Сабе пакланюся – былому..."
"Прыходзіць ноччу мроя ці міраж..."
Кагор
Ноты
Папярэджанне
"То павароты, то загібы..."
Шкадую яе, маладую...
Дзед і жораў
Старацель
Сакавіцкі настрой
Сорак саракоў
Лістапад 288
Паміраныя 289 Квота на балота
"Новы" дачнік
Гняды
"На ціхім пагорку за вёскай..."
Гульня на высадку
3 дзяцінства
Позні цвет
Гарызонт
Хутар
Трыадзінства
Там, у марыве густым...
Жыццёвая дарога
Асяніна
Рунь
Раніца
Мураш касмічны
3 цемры ў цемру
Пярсцёнак Анатоля Сербантовіча
Парадоксы
Шумяць дажджы...
Навагодняя паштоўка землякам

Віктар Гардзей – Нарадзіўся ў 1946 годзе ў вёсцы Малыя Круговічы на Ганцаўшчыне. Пасля заканчэння Вялікакруговідкай сярэдняй школы працаваў у калгасе, у ляхавіцкай раённай газеце "Будаўнік камунізму" і ганцавіцкай раённай газеце "Савецкае Палессе". Завочна скончыў факультэт журналістыкі Белдзяржуніверсітэта. Працаваў у часопісах "Беларусь", "Родная прырода", "Маладосць", "Полымя", "Вожык", у выдавецтве "Мастацкая літаратура", цяпер працуе ў штотыднёвіку "Літаратура і мастацтва".

Аўтар зборнікаў паэзіі "Касавіца", "Верасное палясоўе", "Засевак Радзімы", "Незабудкі азёр", "Узрушэнне", "Дзікая пчала", "Зялёныя дажджы", "Межань", "Трыадзінства", кніг прозы "Дом з блакітнымі аканіцамі", "Карані вечнага дрэва", "Уратуй ад нячыстага", трылогіі "Аселіца ў басейне Чорнага мора", рамана "Бедна басота", паэтычных кніжак для дзяцей "Чырвоны грабеньчык", "На арэхавай палянцы", "Коцікі на вярбе", "Мой тата – трактарысі", "Зай, які лічыў варон", "Зайкава балалайка", "У бары на зары", "Малой дзіцячай Чырвонай кнігі", прысвечанай ахоўнай беларускай фаўне.
Пераклаў на беларускую мову раманы Г. Флабэра "Саламбо" і Р. Стывенсана "Чорная страла", аповесць-казку Э. Гофмана "Шчаўкунок, ці Мышыны кароль", кнігу казак народаў Еўропы "Хрустальны калодзеж" і інш.
Лаўрэат літаратурных прэмій імя I. Мележа і Залаты Купідон.

У вёсцы Малыя Круговічы імем Віктара Гардзея названа вуліца, на якой ён нарадзіўся і жыў.

Артыкул пра аўтара ў Вікіпедыі.